Fajstos, wielkie schody i centralny dziedziniec. Chociaż dziś w ruinie, kiedyś widzielibyśmy tu co najmniej dwukondygnacyjny pałac, ozdobiony kolorowymi malunkami.
Pałac minojski w Fajstos to, obok Knossos i Malii, jeden z trzech największych pałacw. Układ wszystkich minojskich miast jest niemal identyczny, a Fajstos jest ich doskonałym przykładem. Osobiście polecam wizytę w Fajstos z dwch powodw. Po pierwsze pozwala ona uniknąć tłumwodwiedzających Knossos, a po drugie jego położenie umożliwia poglądowe objęcie wzrokiem całości kompleksu pałacowego.
Odkopane ruiny pokrywają niewielkie wzgrze wyrastające ponad płaską i żyzną Rwninę Messary. Chociaż dzisiaj ruiny leżą pośrd ciągnących się kilometrami gajw oliwnych, w czasach minojskich były otoczone kilkudziesięciotysięcznym miastem. Przeważająca większość widocznych dzisiaj ruin pochodzi z dwch głwnych okresw rozkwitu cywilizacji minojskiej: staropałacowego, datowanego na około 1900 - 1700 lat p.n.e. oraz nowopałacowego trwającego od 1700 do około 1450 lat p.n.e. Podobnie jak w innych klasycznych cywilizacjach epoki brązu, minojskie osady wyrastały jako lokalne ośrodki władzy, gdzie magazynowano i przechowywano nadwyżki żywności uzyskanej z okolicznych pl. Chociaż z czasem przeistaczały się w tętniące życiem miasta z okazałymi pałacami, ich fundamentalną rolą zawsze pozostawało magazynowanie żywności.
Centralnym punktem każdego kompleksu pałacowego jest wielki dziedziniec w kształcie prostokąta. Wzdłuż jednego z jego dłuższych bokw rozciągał się pałac zawierający salą tronową, za ktrą znajdowało się głwne wejście do magazynw. Trudno uniknąć wrażenia,
że właśnie strzeżenie zgromadzonej tam żywności było głwnym zadaniem rządzącej elity. Zboża, oliwa i wino przechowywane było w pitosach, wielkich, nawet dwumetrowych dzbanach. Niektre z nich wciąż można zobaczyć w odkopanych magazynach, inne przewieziono do muzew.
Wzdłuż krtszego boku dziedzińca rozciągają się apartamenty krlewskie. Nie wiemy, niestety, jak wyglądała struktura władzy Minojczykw, zatem nazwy takie jak apartamenty krla i apartamenty krlowej są nazwami wspłczesnymi, nadanymi przez odkrywających je archeologw. Nie ulega jednak wątpliwości, że były to relatywnie przestronne wnętrza, podparte kolumnadami, z otynkowanymi ścianami pokrytymi kolorowymi freskami. Po przeciwnej stronie sali tronowej rozciągały się mniej luksusowe apartamenty książęce. Wokł centralnego kompleksu pałacowego rozwijały się warsztaty, gdzie obrabiano brąz i inne metale, a także wytwarzano wino i oliwę.
Minojczycy bez wątpienia kochali schody. Wielkie i małe, szerokie i wąskie klatki schodowe są ikonicznym elementem wszystkich minojskich budowli. W czasach, w ktrych gdzie indziej szczytem osiągnięć było budowanie chat z błota zmieszanego ze słomą, pałace posiadające przynajmniej dwa piętra, a czasami i więcej, musiały sprawiać piorunujące wrażenie. Myślę, że dobrze umieszczone schody jedynie dodawały splendoru całej budowli. Zagubienie i przytłoczenie pomieszane z podziwem dla bogactwa, jakich bez wątpienia musieli doznawać przyjezdni, dotrwały do naszych czasw w legendach o krlu Minosie
Ponieważ wejście do pałacu znajduje się na podwyższeniu, pozwala ono na objęcie wzrokiem całości kompleksu.
Jedną z wielu fascynujących tajemnic pałacw pozostają baseny lustralne. To niewielkie, nieco obniżone prostokątne pomieszczenia, do ktrych schodziło się po kilku schodkach. Umieszczone zawsze w najbardziej intymnej części apartamentw przypominają niewielkie baseniki. Z tego powodu Evans i inni archeologowie zakładali, że służyły one do obrzędowych obmyć, czyli lustracji. Niemniej jednak hipoteza ta jest dziś podważana. Dlaczego cywilizacja, ktra słynęła z działających wodociągw i toalet, budowałaby baseniki, do ktrych nie ma ani żadnego doprowadzenia ani odpływu wody? Do dziś tajemnica basenw lustralnych pozostaje nierozwiązana.
